Harlingen, 16 mei 2018 – Deze week is de trilaterale regeringsconferentie over de Waddenzee in Leeuwarden. Voorafgaand presenteerde Lutz Jacobi, de kersverse directeur van de Waddenvereniging, de ‘Staat van de Wadden’. Op basis van het Wadden Sea Quality Status Report, dat door meer dan 100 internationale wetenschappers is opgesteld, maakt de Waddenvereniging de balans op.
Het gaat niet goed met het wad. Daarom hees Jacobi vanmorgen in Harlingen de rode vlag. De boodschap is: één centrale beheerder, die regie neemt voor behoud én herstel van een robuuste Waddenzee.
Werelderfgoed Waddenzee
Sinds 2009 heeft de Waddenzee als enige natuurgebied in Nederland de Werelderfgoed-status, de Oscar voor de natuur. In 2016 werden de Wadden massaal verkozen tot mooiste natuurgebied van Nederland. En toch gaat het niet goed met het wad. De Waddenvereniging luidt daarom de noodklok. “Het wad is het grootste aaneengesloten wetland op aarde.Wereldwijd een uniek en waardevol oer-natuurgebied. Daar zijn we trots op”, aldus Jacobi.“Maar het verplicht ons ook tot zorg voor dit bijzondere landschap. Effectief beheer is nodig om natuurbehoud én menselijke activiteiten in het gebied goed samen te laten gaan.Volgend jaar vieren we 10 jaar Werelderfgoed Waddenzee. Het zou een mooi verjaardagscadeau zijn als we die mijlpaal kunnen vieren met de aanstelling van één sterke beheerder.”
Staat van de Wadden
In voorbereiding op de internationale conferentie tussen Duitsland, Denemarken en Nederland lichtten 100 onderzoekers uit de drie landen het hele ecosysteem van de Waddenzee door. Op basis van dit omvangrijke Quality Status Report (QSR) maakte de Waddenvereniging met ‘Staat van de Wadden’ de balans op. “De analyse laat zien wat het effect is van meer dan 50 jaar versplinterd beheer en samenwerking rond de Waddenzee. En we blikken vooruit op wat er nodig is om dit wereldwijd bijzondere, maar kwetsbare natuurgebied goed te behouden voor toekomstige generaties”, aldus Jacobi.
Het wad onder druk
Eerst het goede nieuws. Met de gewone zeehond gaat het goed. Bodemdieren, zoals wormen, schelpdieren en garnalen, doen het aardig. En datzelfde geldt voor de kwelders die aan het vaste land vastzitten, zij kunnen de stijging van de zeespiegel nu aardig bijhouden.
Maar de kwelders bij de eilanden komen in de knel als het waterpeil blijft stijgen. Zeker in combinatie met zeebodemdaling door onder andere gaswinning, daar zijn we slecht op voorbereid, stellen de onderzoekers. Dan verdrinkt een deel van ons unieke Werelderfgoed Waddenzee. Ook het open landschap (horizonvervuiling) en de landschapsvorming door sedimentatie staan onder druk.
Rode vlag
Met de vis in de Waddenzee gaat het niet goed. Beperkte monitoring laat een alarmerend beeld zien. Er worden minder vissen en minder grote vissen geteld op het Wad. Zo’n 90% minder ten opzichte van 1959. De onderzoekers stellen in het QSR nu zelfs openlijk dat er sprake is van overbevissing. Al sinds de jaren ‘80 neemt het aantal platvissen in de Waddenzee af. Het QSR wijt dat deels aan de bijvangst van de garnalenvisserij.
Dat het slecht gaat met de vis in de Waddenzee heeft ook een desastreus effect op visetende vogels. Er komen bijna 500.000 minder trekvogels naar de Waddenzee, een belangrijke stop op hun internationale trekroute. En ook de broedvogels in het Waddengebied hebben het slecht. Geen van de doelstellingen voor verbetering zijn gehaald. Soorten als de watersnip en bonte strandloper worden met uitsterven bedreigd.
Eén beheerautoriteit: 4 voorwaarden
De onderzoekers noemen als grote risicofactoren voor behoud van de Waddenzee: de ingewikkelde samenwerking, het ontbreken van onderzoek en het niet nakomen van gemaakte afspraken. De Waddenvereniging benadrukt daarom nogmaals het belang van één beheerautoriteit voor het gehele Nederlandse waddengebied. En niet 13 afzonderlijke partijen met ieder hun eigen belang. Eén centrale beheerder die een integraal beheerplan opstelt én toeziet op uitvoering daarvan. Een sterke leider is hard nodig. Ook voor het behoud van de Werelderfgoedstatus. Eén leider met: hart voor het wad, kennis van het wad, voldoende mensen en middelen, en een partij die iedereen meekrijgt in zijn plannen.