Op 29 november 2016 zal het eerste exemplaar van het boek ‘Gestrand, gered, geborgen’ worden aangeboden aan de burgemeester van Ameland, Albert de Hoop. In dit boek, geschreven door historicus en ambulanceverpleegkundige Thijs Gras, wordt verteld hoe tijdens de novemberstormen van 1928 het Zweedse schip de “Malmö” en het Noorse schip de “Tartar” bij Ameland aan de grond lopen.
“Malmö” en “Tartar” kennen velen op Ameland als twee vakantiehuizen in Nes. De oudere Amelanders weten dat dit twee schepen waren die vroeger bij Ameland aan de grond gelopen zijn en geladen waren met hout. Zij weten dan ook dat veel van dit hout in Amelander schuren en daken verwerkt zit.
Maar hoe zit het verhaal precies in elkaar? Dat het allemaal in november 1928 gebeurde, zullen al veel minder mensen weten en dat er eigenlijk sprake is van een dubbele redding bij de “Malmö”, weet vrijwel niemand, net als dat de firma Doeksen van Terschelling bij de berging een hoofdrol speelde. Als ze dit willen uitzoeken in verschillende boeken waarin deze strandingen beschreven zijn, zullen ze verhalen lezen die niet op alle punten kloppen en waarin veel leuke details ontbreken. En dat geldt ook voor degenen die op internet in digitale krantenbanken gaan zoeken naar de toenmalige berichtgeving.
Historicus Thijs Gras raakte als liefhebber van Ameland geïnteresseerd en ging speuren naar de achtergronden van deze strandingen. Hij kwam erachter dat dit ingewikkelde verhaal nog niet eerder grondig was onderzocht. Er zaten heel veel interessante aspecten aan zoals de onderlinge concurrentie tussen de redders van Nes en Hollum, de strijd tussen bergers en jutters, de rol van de burgemeester/strandvonder en de complexe bergingsoperaties. Jarenlang kon iedere bewoner en bezoeker van Ameland de wrakken zien liggen. Genoeg stof om een boek van te maken. Gras kreeg hulp van heel veel mensen zowel op Ameland en Terschelling als aan de vaste wal en stak zijn licht op in tal van archieven, niet alleen in Nederland, maar zelfs helemaal in Zweden.
Het resultaat is een rijk geïllustreerd boek van 80 pagina’s dat is opgebouwd uit drie delen. In het eerste deel (‘Het gaat gebeuren’) wordt het reddingwezen op Ameland en omgeving geschetst en maken we kennis met het schip de “Malmö” en haar geplande reis. Ook steekt hier de storm op. In het tweede deel (‘Het gebeurt’) volgen we de belevenissen van de “Malmö” en haar bemanning tijdens de stranding en lezen we hoe de eerste reddingspogingen verliepen. Verder aandacht voor de eerste bergingspoging die uitloopt op een tweede reddingsactie en hier ook de stranding van de “Tartar”. Deel drie (‘Het is gebeurd’) behandelt de dankbaarheidsbewijzen die de redders ten deel vallen en de bergingsoperaties die doorlopen tot in de jaren vijftig. Het verhaal eindigt met een schets van de gevolgen van deze strandingen voor het reddingwezen op Ameland. Tussen de vele afbeeldingen en het verhaal door, staan verschillende ooggetuigenverslagen die de complexiteit van de strandingen en de nasleep daarvan weergeven. Het boek besluit met overzichten van genoemde personen en samenvattingen in het Nederlands, Engels, Duits en Zweeds.
Tot 15 november wordt een intekenactie gehouden, waarbij er voordelig online kan worden ingetekend. Intekenen kan via http://www.amelanderhistorie.nl/products/gestrand-gered-geborgen/