‘De geschiedenis verdwijnt’, zegt Watze, ‘Nog geen dertig jaar meer, dan is er heel veel geschiedenis verdwenen van ons eiland.’ ‘Hoe dat zo?’, vraag ik, ‘geschiedenis kan toch niet zomaar verdwijnen. Die blijft in principe altijd bestaan?’
‘Weet je nog’, zegt Watze, ‘in de jaren zestig van de vorige eeuw? Toen is ook veel geschiedenis verdwenen die niet meer terug zal komen. Tijdens de ruilverkavelingen is veel historie in het landschap verdwenen. Een paar jaar later verdween een groot stuk geschiedenis uit onze dorpen. De Monumentenwet was in aantocht. Iedereen dacht dat je straks niks meer mocht veranderen aan je huis. Heel wat huizen zijn in die jaren nog snel even afgebroken zodat ze geen monument meer konden worden.’
‘En nu dan? Welke wet is er nu in aantocht?’, is mijn volgende vraag. Het blijkt nu een gemeentelijke verordening te zijn. Om precies te zijn de verordening op de lijkbezorgingsrechten. Je vraagt je direct al af hoe ze ooit op die term ‘lijkbezorging’ zijn gekomen. Maar de tarieven voor het recht op graven blijken de afgelopen tijd drastisch te zijn verhoogd. Het zal straks bijna niet meer mogelijk zijn voor langere tijd graven van voorouders in stand te houden.
‘Ach’, zegt buurvrouw, ‘de oude generaties moeten snel plaats maken voor de nieuwe. Dat zal het wel wezen. De graven raken op en ze moeten ruimte maken. Het uitbreiden van de begraafplaatsen zal wel te duur zijn.’
Dan steekt Watze van wal. Hij rekent ons voor wat het allemaal kan gaan kosten wanneer je de graven van de voorouders in stand wilt houden. Stel, zegt hij, dat je uit een gezin komt met twee kinderen. Je bent getrouwd en je broer of zus ook. Dan heb je dus twee ouders en vier grootouders. Over overgrootouders zullen we het maar niet hebben! Het recht op een graf voor twintig jaar kost nu € 750. Daarna kun je steeds de periode verlengen met vijf of tien jaar. Dat gaat je € 200 voor vijf jaar en € 400 voor tien jaar kosten. Je hebt dan in ieder geval met je broer of zus minimaal zes graven in stand te houden. Voor de beide kinderen samen is dat € 2.400. Maar als je vrouw enig kind is ben je de klos, want dan komt er nog eens € 2.400 bij. Dan ben je als gezin dus € 3600 kwijt in tien jaar of wel € 360 per jaar. Kom je uit een groot gezin kun je de kosten gelukkig over meer personen verdelen.
‘Het delven van een graf kost ook nog eens € 515’, verzucht buurvrouw. ‘Ja’, reageert Watze, ‘je zou je eigen graf gaan graven, dat scheelt een stuk!’
Het is inderdaad zoals Watze ons voorrekent wel een flink stuk duurder geworden. Maar dat niet alleen, het zijn vooral die korte termijnen van vijf en tien jaar die er voor zullen zorgen dat heel wat graven van overgrootouders, oudooms en oudtantes snel geen rechthebbende meer zullen hebben. Op die manier komen er wel heel wat graven beschikbaar. Er is doden weinig tijd meer gegeven op Ameland.
Het rondlopen op het kerkhof wordt wel een stuk minder interessant wanneer al die grafstenen zijn verdwenen. En inderdaad, zoals Watze heeft gezegd, een stuk geschiedenis zal daarmee verdwijnen. Gelukkig dat veel al digitaal beschikbaar is!
‘Van het vliegveld kunnen ze beter een kerkhof maken’, bitst buurvrouw, ‘Op die vijftien hectare voor die zonnepanelen kunnen zo’n 5.500 mensen worden begraven. Het rendement zal veel hoger zijn dat kun je nu al uitrekenen. En wat denk je van de voetbalvelden, die kosten nu ook alleen maar geld.’
Het is wel behoorlijk sarcastisch bedoeld, maar ergens heeft ze gelijk. En dan hebben we het nog niet eens over al die grafstenen die ergens een plekje moeten hebben. Vroeger werden ze voor de schuurdeuren gelegd als verharding. Misschien in de achtertuin of als stoep bij de voordeur, wie zal het zeggen? Hergebruik is ook mogelijk, zo worden de dodenakkers ook nog duurzaam.
‘Ik denk’, zegt buurvrouw, ‘dat je kinderen straks na je dood helemaal uitgezorgd zijn met je. Je kunt niet verwachten dat ze ook nog geld gaan steken in de zorg na je dood en bovendien zitten ze straks ook allemaal nog met een jarenlange studieschuld! Afijn, het wordt nu honderd procent zeker cremeren en uitstrooien maar. Niet op de begraafplaats want dat kost ook weer € 80. Dus gewoon achter in de tuin. Kom ik Watze in ieder geval later ook niet meer tegen!’
Ik laat het hierbij. De reactie van Watze zou teveel ruimte innemen!
Jan J. de Vries