Die van mij was groen weet ik nog. Ik kreeg, vermoedelijk voor mijn verjaardag, een groene autoped. Hij was zeker niet nieuw. Hier en daar zaten wat deuken en butsen. Ik denk dat mijn vader de autoped op zijn manier had geschilderd. Dat had tot gevolg dat de groene verf er al snel hier en daar afviel. Daaronder kwamen wat onbestemde kleuren bruin en rood tevoorschijn. De banden waren niet zwart maar heel licht, bijna wit. Ik weet niet hoe lang ik er mee heb gespeeld en of mijn oudere zussen de autoped al hadden gebruikt. Ik vermoed van niet. Ik was als jongste en dan ook nog als enige jongen wel wat bevoorrecht in die tijd. Omdat er geen foto’s zijn gemaakt van mij en de autoped, bestaat hij alleen nog maar in mijn herinneringen. En die zijn pijnlijk dat kan ik u wel vertellen. De herinneringen aan de autoped bestaan grotendeels uit geschaafde en bebloede knieën met van die akelige kleine steentjes erin!
Je mocht er niet mee naar school en dat was jammer want het was vier keer op een dag een heel eind lopen van huis naar onze lagere school in Landsmeer. Fietsen hadden we al helemaal niet. Die kwamen voor zover ik weet pas veel later. Mijn vader had een fiets want die moest hij gebruiken om op zijn werk te komen. Wij leerden hierop als kind fietsen. Het was moeilijk om evenwicht te houden want je moest met één been onder de stang door. De fiets hing de ene kant op en jij de andere, maar het lukte.
Nu zie je de autoped als kinderspeelgoed weer langzaam terugkomen in het straatbeeld. Er waren wel steppen natuurlijk in allerlei soorten maar je zag nauwelijks meer kinderen met een ‘echte’ autoped.
Wist u dat ‘autoped’ in feite een merknaam is. Het was een gemotoriseerde step die tussen 1915 en 1921 o.a. in New York werd gemaakt door het Amerikaans-Engels bedrijf ‘The Autoped Company of America’. Het was een step waarbij een kleine motor naast het voorwiel lag. De steps werden o.a. gemaakt in Engeland door het bedrijf ‘Kingsbury’, in Duitsland door ‘Krupp’ en door ‘CAS’ in Tsjechië-Slowakije. In feite was het gewoon een vervoermiddel. Zo werd de gemotoriseerde step tijdens de Tweede Wereldoorlog veel gebruikt in verschillende Europese landen in verband met de schaarste van fietsonderdelen. Pas na de oorlog kwam de step of autoped in gebruik als kinderspeelgoed. Het woord autoped is na de oorlog een gewoon Nederlands woord geworden voor wat we eerst simpelweg een step noemden. In de jaren zestig verdween de autoped uit ons straatbeeld.
Vanaf de jaren zeventig herwon de step langzamerhand weer aan populariteit onder volwassenen. Zo wordt de step gebruikt voor vervoer, recreatie en wedstrijdsport maar ook zie je steeds meer steps in gebruik bij ziekenhuizen of grote bedrijfsgebouwen. De step is dan veel gemakkelijker dan een fiets. Je hebt ministeps, freestyle, stadssteps en steps voor de cross. Er is zelfs een landelijk overkoepelend orgaan, de Nederlandse Autoped Federatie, die alle belangrijke stepevenementen coördineert en begeleidt.
‘Och ja, een autoped’, zegt buurvrouw, ‘heb ik als kind ook nooit gehad. Maar ik weet nog heel goed dat ik mijn eerste fiets kreeg. Ik was toen toch zeker een jaar of veertien. Natuurlijk geen nieuwe, daar was geen geld voor. Maar och heden, wat was ik blij met die tweede- of misschien wel derdehands fiets.’
En zo komen die middag de herinneringen over vroeger los. Over hoe we naar school liepen, of we wel of geen autoped hadden en wanneer we onze eerste fiets kregen.
Mijn eerste nieuwe fiets kocht ik van mijn eerste zelf verdiende geld. Ik werkte die zomervakantie bij Kees Talma. Hij had in de Burenlaan een viswinkel met cafetaria. Ik werkte zes dagen in de week voor vijftien gulden per week. Uiteindelijk was dat voldoende voor de aanschaf van mijn eerste nieuwe fiets. Natuurlijk geleverd door Ome Jan uit Sybrandeburen. Zoals hij bijna alles leverde aan zijn familie op Ameland. Mijn vader heeft later de fiets tot zijn dood toe gebruikt. Het merk weet ik niet meer maar wel dat de fiets een wat bijzonder gebogen klein stuur had.
En laat ik nu laatst op het stembureau van Ballum een zuster van Truida Woudstra, de vrouw van Kees Talma, ontmoeten. Waar verkiezingen al niet goed voor kunnen zijn!
Jan J. de Vries